ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΜΕ

 Η  σεξουαλικοποίηση συμβαίνει όταν :

·       η  αξία ενός ατόμου προέρχεται μόνο από την σεξουαλική επιρροή ή συμπεριφορά, με την εξαίρεση των άλλων χαρακτηριστικών

·       ένα πρόσωπο συγκρίνεται με ένα πρότυπο που εξισώνει τη σωματική ελκυστικότητα (στενή έννοια) με το να είναι σέξι

·       ένα άτομο σεξουαλικά αντικειμενοποιείται-δηλαδή μετατρέπεται  σε ένα πράγμα για σεξουαλική χρήση των άλλων, αντί να θεωρηθεί ως ένα άτομο με  ικανότητα για ανεξάρτητη δράση και λήψη αποφάσεων

·       Η  σεξουαλικότητα ανάρμοστα επιβάλλεται σε κάποιο πρόσωπο.

Όλες οι τέσσερις προϋποθέσεις, δεν είναι αναγκαίο να είναι ταυτόχρονα παρούσες. Κάθε μια είναι μια ένδειξη της σεξουαλικοποίησης. Η τέταρτη προϋπόθεση (η ακατάλληλη επιβολή της σεξουαλικότητας) είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά .Ο καθένας μπορεί να σεξουαλικοποιηθεί (κορίτσια, αγόρια, άνδρες, γυναίκες).Αλλά όταν τα παιδιά είναι διαποτισμένα με ενήλικη σεξουαλικότητα, συχνά τους επιβάλλεται αντί να την έχουν επιλέξει ελεύθερα. 

Αποδεικτικά στοιχεία για την σεξουαλικοποίηση-αντικειμενοποίηση των κοριτσιών

Σχεδόν κάθε μορφή μέσων που μελετήθηκαν παρέχει άφθονη απόδειξη της σεξουαλικοποίησης των γυναικών: 

τηλεόραση,μουσικά βίντεο, μουσικοί στίχοι, ταινίες, περιοδικά, αθλητικά μέσα ενημέρωσης, βιντεοπαιχνίδια, το Διαδίκτυο και η διαφήμιση. Ορισμένες μελέτες έχουν εξετάσει μορφές των μέσων ενημέρωσης που είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς με τα παιδιά και εφήβους, όπως τα βιντεοπαιχνίδια και εφηβικά περιοδικά. Σε σειρά  μελετών, τα ευρήματα έχουν δείξει ότι οι γυναίκες πιο συχνά από ό,τι οι άνδρες απεικονίζονται με σεξουαλικό τρόπο (π.χ ντύσιμο με  αποκαλυπτικά  ρούχα, με σωματικές στάσεις ή εκφράσεις του προσώπου που υποδηλώνουν σεξουαλική  ετοιμότητα) και αντικειμενοποίηση (Π.χ  χρησιμοποιούνται είτε  ως διακοσμητικό αντικείμενο, είτε ως μέρη του σώματος παρά ένα ολόκληρο άτομο). Επιπλέον, δίνεται έμφαση  σε ένα περιορισμένο (και μη ρεαλιστικό) πρότυπο της φυσικής ομορφιάς  σε μεγάλο βαθμό. Αυτά είναι τα μοντέλα της θηλυκότητας που παρουσιάζονται για νεαρά κορίτσια να τα μελετήσουν και να τα μιμηθούν.

Σε ορισμένες μελέτες, διαπιστώθηκε ότι η εν λόγω σεξουαλικοποίηση συμβαίνει  με αυξανόμενη συχνότητα. Για παράδειγμα, λίγες  (1,5%) από τις διαφημίσεις απεικονίζαν παιδιά με ένα σεξουαλικοποιημένο τρόπο, αλλά  από εκείνες που έκαναν, το 85% αφορούσε κορίτσια. Αν και εκτεταμένες αναλύσεις τεκμηριώνουν τη σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών ειδικότερα, μεμονωμένα παραδείγματα μπορεί εύκολα να βρεθούν. Αυτά περιλαμβάνουν διαφημίσεις (π.χ., των Skechers η «άτακτη και ωραία» διαφήμιση, που παρουσίαζε την διάσημη ποπ σταρ Κριστίνα  Αγκιλέρα ντυμένη ως μαθήτρια με πλεξίδες, με το πουκάμισο της ξεκούμπωτο, να γλείφει ένα γλειφιτζούρι), κούκλες (π.χ., Bratz κούκλες ντυμένες με σέξι αξεσουάρ ένδυσης, όπως μίνι φούστες, διχτυωτές κάλτσες και  φτερά),άλλα  είδη ένδυσης (στρινγκ εσώρουχα  για 7 έως 10 ετών,) και τηλεοπτικά προγράμματα (π.χ., ένα τηλεοπτικό σόου  στο οποίο ενήλικα μοντέλα εσωρούχων παρουσιάστηκαν ως μικρά  κορίτσια).

Κοινωνικά μηνύματα που συμβάλλουν στην σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών δεν προέρχονται μόνο από τα μέσα ενημέρωσης και τα καταναλωτικά αγαθά, αλλά και μέσω διαπροσωπικών σχέσεων των κοριτσιών (π.χ. με τους γονείς, δασκάλους και τους συμμαθητές). Οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν στην σεξουαλικοποίηση με μια σειρά από τρόπους. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορεί να μεταφέρουν το μήνυμα,έμμεσα ή άμεσα, ότι η διατήρηση μιας ελκυστικής  φυσικής  εμφάνισης είναι ο πιο σημαντικός στόχος για τα κορίτσια. Κάποιοι μπορεί να επιτρέψουν ή να ενθαρρύνουν την πλαστική χειρουργική για να βοηθήσουν τα κορίτσια στην επίτευξη αυτού του στόχου. Η έρευνα δείχνει ότι οι εκπαιδευτικοί μερικές φορές ενθαρρύνουν  τα κορίτσια  να παίζουν ρόλους σεξουαλικοποιημένων ενήλικων γυναικών ή ενισχύουν τις πεποιθήσεις ότι κάποια  κορίτσια που είναι «υπερσεξουαλικά»  είναι απίθανο να επιτύχουν ακαδημαϊκή επιτυχία. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες  συνομηλίκες, έχει βρεθεί ότι ενισχύουν  την σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών:κορίτσια που αστυνομεύουν το ένα το  άλλο για συμμόρφωση με τα στάνταρ της λεπτής σιλουέτας και της σεξουαλικότητας, και αγόρια που αντικειμενοποιούν σεξουαλικά  και παρενοχλούν τα κορίτσια. Τέλος, γονείς, δάσκαλοι και συμμαθητές, καθώς και άλλοι (π.χ., άλλα μέλη της οικογένειας, προπονητές, ή ξένοι) μερικές φορές κακοποιούν  σεξουαλικά, επιτίθενται, εξωθούν σε πορνεία, ή σε σεξουαλική δουλεία(trafficking).

Αν τα κορίτσια αγοράσουν (ή  ζητήσουν από τους γονείς τους να τους αγοράσουν) προϊόντα και ρούχα που έχουν σχεδιαστεί για να τα δούμε σωματικά ελκυστικά και σέξι, και προσδιορίζουν την  ταυτότητά τους μέσα από  τις σέξι διασημότητες που αποτελούν  το εύρος του πολιτιστικού τους τοπίου, στην πραγματικότητα, σεξουαλικοποιούν τον εαυτό τους οι ίδιες. Τα κορίτσια σεξουαλικοποιούν  επίσης τους εαυτούς τους όταν σκέφτονται τον εαυτό τους με  όρους αντικειμενοποίησης. Ψυχολόγοι  ερευνητές έχουν εντοπίσει την αυτό-αντικειμενοποίηση ως βασική διαδικασία κατά την οποία τα κορίτσια μαθαίνουν να σκέφτονται και αντιμετωπίζουν τα δικά τους σώματα ως αντικείμενα των επιθυμιών των άλλων. Στην αυτο-αντικειμενοποίηση, τα κορίτσια εσωτερικεύουν την προοπτική του παρατηρητή για το  σωματικό τους εαυτό, δηλαδή μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τους εαυτούς τους ως αντικείμενα που πρέπει να τα κοιτάζουν και να τα αξιολογούν  για  την εξωτερική τους εμφάνιση.

Συνέπειες της σεξουαλικοποίησης των κοριτσιών

Η ψυχολογία προσφέρει πολλές θεωρίες για να εξηγήσουν πώς η σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών και των γυναικών θα μπορούσε να επηρεάσει την ευημερία τους .Πολλά στοιχεία  από αυτές τις θεωρίες  δείχνουν  ότι σεξουαλικοποίηση έχει αρνητικές επιπτώσεις σε μια ποικιλία τομέων, συμπεριλαμβανομένων των γνωστικών λειτουργιών, της σωματικής και ψυχικής υγείας, τη σεξουαλικότητα και τις στάσεις και πεποιθήσεις. Αν και οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έχουν διεξαχθεί σε γυναίκες στα τέλη της εφηβείας, τα ευρήματα ενδέχεται να έχουν γενικευτική ισχύ και σε νεότερες έφηβες και στα κορίτσια, που μπορεί να επηρεάζονται ακόμα  πιο έντονα, επειδή η αίσθηση του εαυτού τους  εξακολουθεί να διαμορφώνεται.

Γνωστικές και συναισθηματικές συνέπειες

Γνωστικά, η αυτό-αντικειμενοποίηση έχει δείξει επανειλημμένα ότι μειώνει  την ικανότητα να συγκεντρωθεί και να εστιάσει κανείς την προσοχή του, οδηγώντας έτσι σε μειωμένη απόδοση σε ψυχικές λειτουργίες και γνωστικές δραστηριότητες όπως μαθηματικούς  υπολογισμούς ή λογικούς συλλογισμούς. Ακολουθεί μια μελέτη απέδειξε αυτό τον κατακερματισμό αρκετά έντονα. 

Ζητήθηκε σε  φοιτητές  που ήταν μόνοι σε ένα δοκιμαστήριο ρούχων,  να προσπαθήσουν να δοκιμάσουν είτε ένα μαγιό ή ένα πουλόβερ. Ενώ περίμεναν 10 λεπτά φορώντας  το ένδυμα, ολοκλήρωναν  μια μαθηματική δοκιμασία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι νέες γυναίκες που φορούσαν μαγιό εκτέλεσαν αρκετά χειρότερα τη δοκιμασία από εκείνες που φόραγαν πουλόβερ. Δεν βρέθηκαν διαφορές για τους άνδρες φοιτητές. Με άλλα λόγια, το  να σκεφτόμαστε το σώμα και συγκρίνοντάς το με σεξουαλικοποιημένα πολιτιστικά ιδεώδη, διαταράσσει την ψυχική ικανότητα.

Στον συναισθηματικό τομέα, η σεξουαλικοποίηση και αντικειμενοποίηση υπονομεύουν την αυτοπεποίθηση  και την άνεση με την το σώμα μας, που οδηγεί σε μια σειρά από αρνητικές συναισθηματικές συνέπειες, όπως η ντροπή, το άγχος, και ακόμη και αυτό-αηδία. Η συσχέτιση μεταξύ της αυτό-αντικειμενοποίησης και του άγχους σχετικά με την εμφάνιση, και τα συναισθήματα της ντροπής έχει βρεθεί σε έφηβες (12-13 ετών) καθώς και σε ενήλικες γυναίκες.

Ψυχική και σωματική υγεία

Η έρευνα συνδέει τη σεξουαλικοποίηση με τρία από τα πιο κοινά προβλήματα ψυχικής υγείας των κοριτσιών και των γυναικών: διατροφικές διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη ή καταθλιπτικά συναισθήματα.  Εκτός από τις ψυχική συνέπειες για την υγεία, η έρευνα δείχνει ότι η σωματική υγεία των κοριτσιών και των γυναικών μπορεί επίσης να επηρεάζονται αρνητικά, έστω και έμμεσα.

Σεξουαλικότητα

Η σεξουαλική ευεξία είναι ένα σημαντικό μέρος της υγιούς  ανάπτυξης  και της συνολικής ευημερίας, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι η σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών έχει αρνητικές συνέπειες όσον αφορά στην ικανότητά  να αναπτύξουν υγιή σεξουαλικότητα. Η αυτό-αντικειμενοποίηση έχει συνδεθεί άμεσα με μειωμένη σεξουαλική υγεία και συμπεριφορά (πχ  μειωμένη χρήση προφυλακτικού και μειωμένη σεξουαλική αυτοπεποίθηση). Συχνή έκθεση σε στενά,ανελαστικά πρότυπα της ελκυστικότητας συνδέεται με μη ρεαλιστικές ή / και αρνητικές προσδοκίες όσον αφορά την σεξουαλικότητα. Αρνητικές επιπτώσεις (π.χ., ντροπή) που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να οδηγήσει σε σεξουαλικά προβλήματα στην ενήλικη ζωή.

Στάσεις και πεποιθήσεις

Η συχνή έκθεση σε εικόνες των μέσων ενημέρωσης που σεξουαλικοποιούν  τα κορίτσια και τις γυναίκες,  επηρεάζει το πως τα κορίτσια αντιλαμβάνονται τη θηλυκότητα και σεξουαλικότητα. Τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες που συχνότερα καταναλώνουν ή εμπλέκονται με κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, προσφέρουν ισχυρότερη υποστήριξη των σεξουαλικών στερεοτύπων που απεικονίζουν  τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα. Επίσης τοποθετούν την εμφάνιση και τη φυσική ελκυστικότητα στο επίκεντρο της αξίας των γυναικών.

Επιπτώσεις σε άλλους και για την κοινωνία

Η σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες ομάδες (δηλαδή, αγόρια, άνδρες και ενήλικες γυναίκες) και στην κοινωνία ευρύτερα. Η έκθεση σε τέτοια πρότυπα γυναικείας ομορφιάς και σεξουαλικότητας μπορεί να καταστήσει δύσκολο για κάποιους άνδρες να βρει μια "αποδεκτή" σύντροφο ή να απολαύσουν πλήρως την οικειότητα.

Από την άλλη πλευρά, οι ενήλικες γυναίκες μπορεί να υποφέρουν προσπαθώντας διαρκώς να συμμορφώνονται με ένα  ολοένα και  νεότερο πρότυπο της ιδανικής γυναικείας ομορφιάς.

Γενικότερα οι κοινωνικές επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν

·       την αύξηση του σεξισμού.

·       λιγότερα κορίτσια ακολουθούν σταδιοδρομία στον τομέα της επιστήμης, της τεχνολογίας,της μηχανικής, και τα μαθηματικά .

·       αυξημένα ποσοστά σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας.

·       αυξημένη ζήτηση της παιδικής πορνογραφίας.

 Εναλλακτικές δράσεις ενάντια στη σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών

Επειδή τα μέσα ενημέρωσης αποτελούν σημαντικές πηγές σεξουαλικοποιημένων εικόνων των γυναικών, η ανάπτυξη και η εφαρμογή  εκπαιδευτικών προγράμματων  επιμόρφωσης σε σχέση με την χρήση των ΜΜΕ  θα μπορούσε να είναι το κλειδί στην καταπολέμηση της επιρροής τους. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να διδάχθούν δεξιότητες κριτικής στην προβολή και την κατανάλωση μέσων μαζικής ενημέρωσης, με ιδιαίτερη έμφαση στην σεξουαλικοποίηση των γυναίκων και των  κορίτσιών. Άλλες σχολικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν: αυξημένη πρόσβαση σε αθλητικά και άλλα εξωσχολικά προγράμματα για τα κορίτσια, και  ανάπτυξη

    προγραμμάτων εκπαίδευσης για ολοκληρωμένη και υγιή σεξουαλικότητα.

Στρατηγικές για τους γονείς και τουςάλλους φροντιστές περιλαμβάνουν: 

Επιμόρφωση  για τις επιπτώσεις της σεξουαλικοποίησης στα κορίτσια και παρακολούθηση των ΜΜΕ μαζί με τα παιδιά τους, προκειμένου να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο εκλαμβάνονται τα μηνύματα των μέσων ενημέρωσης.  Η δράση από τους γονείς και τις οικογένειες είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των πηγών σεξουαλικοποιημένων εικόνων των κοριτσιών

Μπορούν να δημιουργηθούν  ομάδες  κοριτσιών είτε στο σχολικό πλαίσιο με καθοδήση εκπαιδευτικών ή εκτός,που να εργαστούν προς την κατεύθυνση της αλλαγής. Εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης όπως «zines" (διαδικτυακά περιοδικά), ιστοσελίδες, φεμινιστικά περιοδικά και βιβλία  μπορούν να ενθαρρύνουν τα κορίτσια να γίνουν ακτιβίστριες, να μιλήσουν έξω από τα δόντια και να αναπτύξουν τις δικές τους εναλλακτικές λύσεις. Οι υποστηρικτικές ομάδες ενδυνάμωσης κοριτσιών, μπορούν να  παρέχουν σημαντικά αντιπαραδείγματα στην  σεξουαλικοποίηση.


Πηγή: American Psychological Association
http://www.apa.org/pi/women/programs/girls/report-summary.pdf