ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ: το προαπαιτούμενο για την επιτυχία της γονικής οριοθέτησης

Ένα από τα κύρια γονικά καθήκοντα είναι να βοηθήσουν τα παιδιά τους να καλλιεργήσουν τον αυτοέλεγχο. Οι εξωτερικές απαγορεύσεις και τα όρια εσωτερικεύονται, ενσωματώνονται στο σύστημα αξιών του μελλοντικού ενηλίκου και διαμορφώνουν την προσωπικότητα του, καθορίζοντας την οπτική του για τον εαυτό του και για τον κόσμο. Ένα παιδί χωρίς όρια, ζει μέσα σε ένα απρόβλεπτο και ανασφαλές ψυχολογικό περιβάλλον.
Όμως ένας γονέας που διδάσκει όρια και αυτοέλεγχο ουρλιάζοντας, ένας γονέας που συμβουλεύει το παιδί του να μην αγχώνεται για τα μαθήματα, αλλά το άγχος του έχει παραλύσει τον ίδιο, είναι το ίδιο αποτελεσματικός με ένα δάσκαλο βαδίσματος πάνω στο νερό.
Είναι σημαντικό, στην προσπάθεια μας να νουθετήσουμε τα παιδιά μας, να παίρνουμε αποστάσεις, αξιολογώντας συχνά τη στάση και το βαθμό αυτοσυγκράτησης μας, διαφορετικά τα λόγια θα είναι κενά περιεχομένου, καθώς τα παιδιά μιμούνται περισσότερο τις συμπεριφορές μας παρά το ηθικοπλαστικό μας κήρυγμα.

Κανόνες ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της γονικής οριοθέτησης.




Τήρηση αποστάσεων: Η τήρηση αποστάσεων αποτελεί τεχνική που ενθαρρύνει τον αυτοέλεγχο. Τις περισσότερες φορές, το καλύτερο που μπορεί να κάνει ένας γονέας, είναι να μην κάνει τίποτα και να διδάξει στο παιδί τις συνέπειες της συμπεριφοράς του. Ή να αφήσει τα παιδά του να επιλύσουν τις διαφορές τους μόνα τους,εκφράζοντας λεκτικά εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους να διαχειριστούν ένα καβγά. Όταν οι γονείς αναλαμβάνουν το ρόλο του διαιτητή στις εντάσεις τις οικογένειας, υποκρύπτεται ο κίνδυνος:

1.να πυροδοτήσουν μια διαφωνία που ενδεχομένως θα επιλυόταν από μόνη της ή

2. να μεροληπτήσουν, συνηγορώντας υπέρ ή παίρνοντας ασυναίσθητα το μέρος του ενός εκ των παιδιών τους.

Σε κάθε περίπτωση, η παρέμβαση του γονέα εμπεριέχει το μήνυμα: δεν μπορείτε να τα καταφέρετε μόνοι σας. Επομένως,η διάθεση χρόνου και η αποφυγή αντιδράσεων «εν θερμώ», διευκολύνουν την αποτελεσματικότερη επίλυση των διαφορών και βάζουν τα παιδιά στο προσκήνιο της διαχείρισης της ζωής τους.

Γονικές εκρήξεις=αποτυχία οριοθέτησης: Ένας άλλος παράγοντας που σχετίζεται αρνητικά με την οριοθέτηση των παιδιών, είναι οι εκρήξεις των γονέων «μπροστά στα μάτια των παιδιών». Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που οι γονείς εκρήγνυνται χωρίς τα παιδιά να φταίνε (και ουσιαστικά ή έκρηξη είναι πάντα αποτυχία αυτοσυγκράτησης εκ μέρους του γονέα), ή επιλέγουν να αντιμετωπίσουν το λάθος θέμα τη λάθος στιγμή. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ζήτηση συγγνώμης στα παιδιά αποτελεί την ενδεδειγμένη συμπεριφορά, που τα απαλλάσσει εν μέρει από την ενοχή ή το άγχος που βιώνουν από τις εκρήξεις των γονέων. Παρέχουμε έτσι, παράδειγμα μίμησης για τα παιδιά και ειδικότερα για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζουν στο μέλλον τις διαπροσωπικές αντιπαραθέσεις τους. Πράγματι, τα παιδιά αντλούν μεγάλη δύναμη από αυτή τη διαδικασία και μαθαίνουν να παραδέχονται ήρεμα τα λάθη τους, και επιπλέον ασκούνται εμπειρικά στο να ξεπεράσουν δύσκολες καταστάσεις.

Αντιδράσεις των γονέων=παράδειγμα προς μίμηση: Οι αντιδράσεις των γονέων θα πρέπει να οριοθετούνται καθώς πολύ συχνά οι συμπεριφορές των παιδιών αντανακλούν τις αντιδράσεις των γονέων. Για παράδειγμα, οι γονείς θα πρέπει να ξεχωρίζουν και να αξιολογούν εάν η συμπεριφορά του παιδιού είναι αποτέλεσμα της προσωπικής τους κούρασης, της βιασύνης, του θυμού, της έντασης ή του άγχους που βιώνουν. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, απαιτείται πρώτα απ όλα αναγνώριση και παραδοχή, και κατόπιν ήρεμη συζήτηση και αποφυγή έντονων αντιπαραθέσεων οι οποίες οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές.

Οι γονείς να ξέρουν πότε να σταματούν: Εξίσου σημαντική είναι η ικανότητα των γονέων να προλαμβάνουν να μην φτάνουν σε αδιέξοδο, καθώς οι περισσότεροι γονείς παγιδεύονται σε διαφωνίες, και οδηγούνται σε μακροχρόνιες αναστατώσεις και ατέρμονες λεκτικές αντιπαραθέσεις. Είναι σπουδαίο να τονισθεί, ότι οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν σε ποιο σημείο να σταματούν, δείχνοντας εμπιστοσύνη στην ικανότητα του παιδιού να φερθεί καλύτερα την επόμενη φορά

Σταδιακή επίτευξη επιθυμητού αποτελέσματος: Το επιθυμητό αποτέλεσμα δηλαδή η σωστή και οριοθετημένη συμπεριφορά του παιδιού, επιτυγχάνεται σταδιακά και όχι με τεράστια άλματα. Συνεπώς, το αποτέλεσμα «χτίζεται ή κερδίζεται» μέσα στο χρόνο.

Είναι σημαντικό να εξετάζουμε τις απαιτήσεις μας. Μπορεί να είναι υπερβολικές, παράλογες, αναντίστοιχες με την ηλικία, το αναπτυξιακό επίπεδο, τη συναισθηματική ωριμότητα ή τις ικανότητες του παιδιού μας. Δεν ζητάμε κάτι από το παιδί διότι "όλοι οι άλλοι το καταφέρνουν. Δεν απογοητευόμαστε επειδή οι άλλοι τα κατάφεραν γρηγορότερα. Κάθε παιδί έχει άλλους ρυθμούς. Η σύγκριση με άλλα παιδιά, μόνο ψυχολογική ισοπέδωση και απαξίωση μπορεί να επιφέρει.

Χρήση της γονικής εξουσίας με μέτρο: Η παράλογη χρήση δύναμης και η επίδειξη παντοδυναμίας των γονέων έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των παιδιών, και σχετίζεται με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην ανάπτυξη του παιδιού και στην διαμόρφωση χαμηλής αυτοεκτίμησης, όσο και στη σχέση με τους γονείς. Τα παιδιά από τριών ή τεσσάρων χρονών μέχρι την εφηβεία, έχουν την ικανότητα να σταματούν να συμπεριφέρονται απαράδεκτα, αν κάποιος τους εξηγήσει τους λόγους που η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους, και τους δώσει την ευκαιρία να αλλάξουν συμπεριφορά,με σεβασμό και χωρίς να χάσουν την υπόληψή τους.

Οι ενστάσεις των γονιών στη συμπεριφορά των παιδιών τους, είναι θεμιτές σε κάποιο βαθμό, ωστόσο απαιτείται πληροφόρηση, εκπαίδευση και σεβασμό για το παιδί και τις επιλογές του, όπως επίσης θετική στάση των γονέων χωρίς ακρότητες, προκειμένου να επιτευχθεί οριοθέτηση με σεβασμό και χωρίς συγκρούσεις.

Επομένως είναι ζωτικό να θυμόμαστε ότι η εναντίωση είναι στη συμπεριφορά και όχι στο χαρακτήρα ή στο ίδιο το παιδί: Αποφεύγουμε με αυτόν τον τρόπο, τη συντριβή του παιδιού από την κριτική και τον αρνητισμό. Ο στόχος της οριοθέτησης, με σεβασμό και βλέμμα προσηλωμένο στη εκπαίδευση του παιδιού μας στη συναισθηματική νοημοσύνη, είναι να μειωθούν οι πιθανότητες έκρηξης, να αποφευχθεί η στείρα αντιπαράθεση, και να μην διεξάγονται οι συγκρούσεις στην οικογένεια με πολεμικούς όρους, αλλά στο πεδίο του αμοιβαίου σεβασμού, της ενσυναίσθησης και της κατανόησης.

Read More

Η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός:Παθητικό-επιθετική συμπεριφορά

Η παθητικό-επιθετική (ΠΕ) συμπεριφορά, είναι μεταμφιεσμένος, ανέκφραστος, καταπιεσμένος θυμός. Είναι η πιο επικίνδυνη μορφή θυμού: ένας ακήρυχτος πόλεμος. Ένας αόρατος εχθρός που δυσκολεύεσαι να τον αντιμετωπίσεις διότι είναι σχεδόν αδύνατο να τον εντοπίσεις. Είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στις απαιτήσεις των άλλων, που εκφράζεται έμμεσα μέσα από συμπεριφορές παρεμπόδισης, γκρίνιας, ξεροκεφαλιάς  (επιμονής), ξεχασιάρικης συμπεριφοράς και συνεχούς και αθέλητης ανικανότητας στα καθήκοντα που του/της ανατίθενται.

Η ΠΕ συμπεριφορά είναι μια μεταμφιεσμένη μορφή επίθεσης. Και η πιο ύπουλη. Διότι όταν κάποιος σε χτυπήσει ή σου βάλει τις φωνές, γνωρίζεις ότι έχεις υποστεί κακοποιητική συμπεριφορά. Είναι εμφανής και μπορεί επίσης να αναγνωριστεί/ βεβαιωθεί από κάποιον τρίτο παρατηρητή. Η καλυμμένη κακοποίηση όμως της ΠΕ συμπεριφοράς, είναι διακριτική και μεταμφιεσμένη, με πράξεις που φαίνονται φυσιολογικές, σε περιόδους φαινομενικής ηρεμίας, αγάπης και φροντίδας. Ο παθητικό-επιθετικός (ΠΕ ) είναι χειριστικός και μάστορας στην καλυμμένη κακοποίηση. Αδυνατεί να αντιληφθεί ότι η ανώριμη και δυσλειτουργική συμπεριφορά του είναι η πρωταρχική πηγή των προβλημάτων του.

Η ΠΕ συμπεριφορά πηγάζει από την αδυναμία να εκφράσεις τον θυμό με ένα υγιή τρόπο. Εάν στην παιδική ηλικία οι γονείς συνήθιζαν να σε τιμωρούν με το να μη σου μιλάνε για μέρες, ή να κάνουν το ίδιο μεταξύ τους, το πιο πιθανό είναι να έμαθες ότι αυτή είναι η λειτουργική διαχείριση του θυμού: Να αποσύρεσαι στα ενδότερα του εαυτού, να τον κρατάς σα πολύτιμο φυλαχτό, κρυμμένο και θαμμένο, και να περιμένεις μέχρι ο άλλος να ανακαλύψει το περιεχόμενο του διαισθητικά και με μαντεψιές. Και μέχρι να το κάνει, να τον εχθρεύεσαι.

Τα συναισθήματα ενός ανθρώπου μπορεί να είναι τόσο καταπιεσμένα, που οι ίδιοι να μην συνειδητοποιούν ότι είναι θυμωμένοι ή ότι νιώθουν εχθρότητα.Υπάρχει λόγος που στην αγγλική γλώσσα λέγεται ότι τα συναισθήματα είναι" bottled up": Μπορεί να τα "μαζεύεις" στωικά, να μην εκδηλώνεις τη δυσαρέσκεια σου ποτέ ή να το κάνεις σπάνια, (άμεσα τουλάχιστον) αλλά είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή το δοχείο θα ξεχειλίσει.

Λόγω του ελλείμματος ενσυναίσθησης και ενημερότητας για τα δικά τους συναισθήματα, οι ΠΕ συχνά θεωρούν ότι τους παρεξηγούν και ότι δεν τους καταλαβαίνουν, ή ότι τους θέτουν υψηλά στάνταρ και παράλογες απαιτήσεις όταν είναι υπόλογοι για την συμπεριφορά τους.

Το να μη βρίσκει ο θυμός λειτουργική διέξοδο έχει ως αποτέλεσμα μη υγιή σχέση με τον εαυτό, δυσλειτουργικές προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις. Το ΠΕ άτομο έχει συνήθως φτωχή αυτοσυνείδηση, καταθλιπτικό συναίσθημα και συχνά θα προσπαθήσει να σιγάσει τα αρνητικά συναισθήματα με καταφυγή σε αλκοόλ, ψυχοφάρμακα και εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες.

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

ΣΙΩΠΗ-ΑΠΟΦΥΓΗ-ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ


Η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός. Πολλές φορές κρύβει το πιο πηχτό σκοτάδι. Είναι ένα σύνηθες και προσφιλές καταφύγιο για τον ΠΕ, και αποτελεί την δική του επίθεση/εκδίκηση/ανταπόδοση απέναντι στον εχθρό του. Στην απορία σου γιατί δεν σου μιλάει και στην ερώτηση σου αν έχει κάτι μαζί σου, θα σε διαβεβαιώσει ότι όλα είναι καλά, πίσω από μια σειρά σφιγμένα δόντια. Δεν θα σε κοιτάζει στα μάτια,θα σε αποφεύγει, αλλά λεκτικά θα σε προσκαλεί να πιστέψεις το αντίθετο. (Μια πρόσκληση για τσάι στην βεράντα της σχιζοφρένειας, θα το ονόμαζα εγώ).

 ΑΝΤΙΘΕΣΗ-ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ

Εναντίωση ή αντίθεση είναι μια τάση ο ΠΕ να είναι πολύ διαλεκτικός, αλλά όχι μόνο σε πολιτικό, φιλοσοφικό ή επιστημονικό πλαίσιο, αλλά και σε καθημερινά θέματα. Το θύμα της κακοποίησης μπορεί να μοιραστεί τα θετικά συναισθήματά της για μια ταινία που μόλις είδε, και ο ΠΕ μπορεί στη συνέχεια να προσπαθήσει να την πείσει ότι τα συναισθήματά της είναι λάθος. Η εναντίωση είναι ένας τρόπος να απορρίπτεις τα συναισθήματα του άλλου, τις σκέψεις και τις εμπειρίες σε τακτική βάση, ως ασήμαντα, ανόητα, αδικαιολόγητα και ανώριμα.

ΑΣΑΦΕΙΑ

Σκέφτομαι την παροιμία «οι πράξεις μιλάνε δυνατότερα από τις λέξεις» όταν πρόκειται για την παθητική επιθετικότητα και το πόσο διφορούμενη μπορεί να είναι. Σπάνια εννοούν αυτό που λένε ή λένε αυτό που εννοούν. Ο καλύτερος κριτής του πώς νιώθει ένας ΠΕ, είναι ο τρόπος που συμπεριφέρεται. Φυσιολογικά δεν αντιδρά, παρά μόνο αφού έχει προκαλέσει κάποιο είδος έντασης από το διφορούμενο τρόπο της επικοινωνίας του.

ΛΗΣΜΟΝΙΑ

Ο ΠΕ αποφεύγει την ευθύνη «ξεχνώντας». Πόσο βολικό είναι αυτό; Δεν υπάρχει ευκολότερος τρόπος να τιμωρήσεις κάποιον από το να ξεχάσεις ένα ραντεβού, μια υποχρέωση ή τα γενέθλια του ή, ακόμα καλύτερα, μια επέτειο. Το να αγνοεί συστηματικά τα πράγματα που είναι σημαντικά για σένα, είναι στρατηγική επίθεσης, και όχι πρώιμο alzheimer.

Ρίξιμο ευθύνης

Δεν είναι ποτέ υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Εάν δεν φταις εσύ, τότε είναι κάτι που συνέβη στη δουλειά, η κίνηση, ή ο αργός υπάλληλος στο πολυκατάστημα. Ο ΠΕ δεν κάνει λάθη, είναι οι γύρω από αυτόν που σφάλλουν και πρέπει να τιμωρηθούν.

Έλλειψη οργής

Μπορεί ποτέ να μην εκφράζει θυμό.Υπάρχουν κάποιοι που είναι ευτυχείς με οτιδήποτε θέλεις. Εξωτερικά, αν μη τι άλλο. Ο ΠΕ μπορεί να διδάχθηκε ως παιδί ότι ο θυμός είναι απαράδεκτος. Και επομένως διάγουν τον βίο τους συσσωρεύοντας τον θυμό τους, δείχνοντας εξυπηρετικοί και καλόβολοι, και κατόπιν στην φέρνουν με έναν ύπουλο τρόπο.

Φόβος για την ελευθερία

«Αβέβαιος για την αυτονομία του και επειδή φοβάται να μείνει μόνος, μάχεται τις ανάγκες εξάρτησης, προσπαθώντας να σε ελέγξει. Θέλει να σου περάσει το μήνυμα ότι δεν σε χρειάζεται, αλλά προσκολλάται στενότερα απ όσο παραδέχεται. Οι σχέσεις με τον ΠΕ μοιάζουν με πεδία μάχης, όπου μπορεί να ανακηρυχτεί νικητής μόνο αν αρνηθεί την ανάγκη του για την στήριξη σου.»

 Σκοτ Γουέλτζερ, Ζώντας με τον παθητικό-επιθετικό.

Φόβος για την εγγύτητα .

Ο ΠΕ δεν μπορεί να εμπιστευτεί. Εξαιτίας τούτου, περιφρουρεί τον εαυτό του απέναντι στην πιθανότητα να έλθει κοντά με κάποιον.

Θυματοποίηση.

Ο ΠΕ πιστεύει ότι του φέρονται άδικα. Εάν αναστατώνεσαι που διαρκώς αργεί, προσβάλλεται γιατί στο μυαλό του πάντα κάποιος άλλος φταίει για την αργοπορία του. Θεωρεί ότι είναι πάντα το αθώο θύμα των εξωπραγματικών προσδοκιών σου, ενός φορτικού αφεντικού ή ενός αργού υπαλλήλου στο πολυκατάστημα.

Χρονοτριβή

Ο ΠΕ πιστεύει ότι οι προθεσμίες υπάρχουν για όλους τους άλλους, εκτός από αυτόν. Κάνει τα πράγματα με το δικό του ρυθμό, και ας πάει να κουρεύεται όποιος έχει διαφορετικές προσδοκίες από αυτόν.

Παράπονα-Γκρίνια

Συνήθως είναι ανικανοποιήτος, θα παραπονιέται για αδικία, κακή τύχη, για το ότι οι άλλοι του κακοφέρνονται, τον παρεξηγούν. Είναι πεπεισμένος ότι η προσωπικότητα του /προσφορά του /αξία του, δεν εκτιμάται όσο θα έπρεπε.

.

Read More

ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΛΑΘΗ:Νιώθω όπως σκέφτομαι

Πως θα σας φαινόταν αν σας έλεγαν ότι τα καταθλιπτικά συναισθήματα, το άγχος και ο φόβος είναι συναισθήματα που βρίσκονται υπό τον απόλυτο έλεγχο μας; Υπερβολή; Κι όμως, όχι.

Ο κόσμος είναι γεμάτος από γεγονότα, αδιάφορα, θετικά και αρνητικά. Οι σκέψεις που επενδύουμε πάνω στα διάφορα γεγονότα, ο τρόπος με τον οποίο "μεταφράζουμε "τα γεγονότα, είναι εκείνες που υποκινούν το θυμικό μας, εκείνες που θα καθορίσουν το πώς θα νιώσω (και επομένως πως θα αντιδράσω), και όχι τα γεγονότα καθεαυτά. Ας φέρω όμως 2 παραδείγματα, για να γίνω περισσότερο αντιληπτή.
1.Περπατώ αργά τη νύχτα χωρίς συντροφιά, και ξαφνικά ακούω βήματα να επιταχύνουν προς το μέρος μου. Εαν σκέφτω,ότι
α) κάποιος ετομάζεται να μου επιτεθεί-να με κλέψει, τα συμπτώματα του άγχους θα κατακλύσουν το σώμα μου: Σφίξιμο στο στομάχι, κρύος ιδρώτας, μούδιασμα στα άκρα, ελαφριά ζαλάδα, τρέμουλο κτλ. Εαν όμως γνωρίζω ότι στα 100 μέτρα είναι μια στάση λεωφορείου και σκεφθώ
β) ότι ενδεχομένως κάποιος βιάζεται να το προλάβει, δεν θα αγχωθώ ούτε θα έχω κανένα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα. Επομένως, τι προκάλεσε το άγχος;
Οι σκέψεις α και β για το γεγονός, και όχι το ίδιο το γεγονός των βημάτων.

2.Μαθαίνω ότι πεθαίνει ένας μακρινός,αλλά αγαπημένος φίλος. Πως νιώθω; Θλίψη, λύπη, στεναχώρια. Τα συναισθήματα αυτά δεν τα δημιούργησε το γεγονός του θανάτου, αλλά οι σκέψεις μου: Αν ο φίλος μένει κάπου μακριά και έχει χαθεί, και δεν το μάθω, θα στεναχωρηθώ; όχι φυσικά, αφού δεν το γνωρίζω. Το γεγονός ωστόσο, ότι φίλος μου εξακολουθεί να είναι απών από τα εγκόσμια, δεν έχει αλλάξει. Επομένως, οι σκέψεις "τι κρίμα που πέθανε", "τι καλός άνθρωπος που ήταν", "πόσο θα πονέσουν οι δικοί του", είναι εκείνες που δημιουργούν τα συναισθήματα της λύπης και όχι το ίδιο το γεγονός.

Δυστυχώς, συχνά οι σκέψεις και αντιλήψεις με τις οποίες μεγαλώσαμε (όπως εξηγήσαμε και εδώ), στερούνται θετικής, ενθαρρυντικής και αισιόδοξης εκτίμησης για τον εαυτό. Χαρακτηρίζονται συνήθως από έλλειμμα ακρίβειας, ρεαλισμού και λειτουργικότητας. Τις σκέψεις λοιπόν αυτές, τις ονομάζουμε γνωστικά λάθη ή γνωστικές διαστρεβλώσεις. Αποτελούν τον συνήθη τρόπο που ερμηνεύουμε τον κόσμο, τις προθέσεις των άλλων και τα γεγονότα. Eίναι ο κύριος υπαίτιος των αρνητικών μας συναισθημάτων, των δυσλειτουργικών μας σχέσεων και συμπεριφορών, του άγχους και των ενοχών, και μεγάλου μέρος των προβλημάτων της ενήλικης ζωής.
Παρακάτω παρατίθενται τα πιο συχνά γνωστικά λάθη.

1.ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ



Προτρέχετε αυθόρμητα στην εξαγωγή αρνητικών συμπερασμάτων, τα οποία δε δικαιολογούνται από τα γεγονότα. Δυο παραδείγματα τέτοιας σκέψης είναι το διάβασμα της σκέψης και η πρόβλεψη του μέλλοντος. Διάβασμα της σκέψης: Διασταυρωνόσαστε με ένα φίλο σας στο δρόμο και δε σας χαιρετάει. Συμπεραίνετε: «Με αγνοεί, άρα δε με συμπαθεί πια». Ο συνάδελφος σας είναι μουτρωμένος, γιατί έχει τσακωθεί με τη γυναίκα του, και όταν του απευθύνετε το λόγο σας αγνοεί. Πληγωνόσαστε με τη στάση του και ερμηνεύετε τη σιωπή του : έχει θυμώσει πολύ μαζί μου. Τι λάθος έκανα; Και ανταποκρίνεστε σ αυτές τις φανταστικές καταστάσεις με απομόνωση ή επίθεση. Αυτή η παρορμητική συμπεριφορά μπορεί να λειτουργήσει σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία και να προκαλέσει μια αρνητική αλληλεπίδραση σε μια σχέση, η οποία αν είχατε απλώς μια διαφορετική στάση θα εξελισσόταν πιο ομαλά:
  Πρόβλεψη του μέλλοντος: Είναι σα να βλέπετε μέσα σε μια γυάλινη σφαίρα, που προβλέπει μόνο δυστυχίες για εσάς. Φαντάζεστε ότι κάτι άσχημο θα συμβεί και αυτή η πρόβλεψη σας βασανίζει και σας προκαλεί άσχημα συναισθήματα σαν να ήταν αληθινή. Ας υποθέσουμε ότι τηλεφωνάτε σε ένα φίλο ο οποίος δεν ανταποδίδει το τηλεφώνημά σας για μεγάλο διάστημα. Νιώθετε απογοήτευση και αποφασίζετε να μην του ξανατηλεφωνήσετε προκειμένου να βεβαιωθείτε, γιατί σκέφτεστε; «Θα με περάσει για ενοχλητικό αν του ξανατηλεφωνήσω πάλι. Θα γελοιοποιηθώ στα μάτια του».  Εξ αιτίας αυτών των αρνητικών προβλέψεων αποφεύγετε το φίλο σας και νιώθετε πληγωμένος. Μετά από 3 εβδομάδες μαθαίνετε ότι ο φίλος σας δεν έλαβε το μήνυμα σας /ήταν στο νοσοκομείο με πνευμονία. Όπως βλέπετε όλη αυτή η αναστάτωση ήταν αποτέλεσμα της διαστρεβλωμένης σκέψης σας, μια φαντασίωση με αποκλειστικό σκηνοθέτη εσάς.

2.ΨΥΧΙΚΟ ΦΙΛΤΡΟ



Επιλέγετε μια μοναδική αρνητική λεπτομέρεια και επικεντρωνόσαστε αποκλειστικά σ αυτήν, ώστε να καταλήγετε στην αίσθηση πως όλη η κατάσταση είναι αρνητική. Για παράδειγμα,κάνετε μια παρουσίαση,που την ετοιμάζατε πολύ καιρό με μεράκι. Όλα πηγαίνουν καλά,αλλά κάνετε ένα λάθος /ξεχνάτε να πείτε κάτι σημαντικό:Το ψυχικό φίλτρο θα έλθει και θα φωλιάσει ακριβώς εδώ:Η άψογη κατά τα άλλα παρουσίαση, θα λησμονηθεί τελείως από σας, καθώς θα εστιάζετε στο μοναδικό λάθος. Όταν σκέφτεστε έτσι, είναι σαν να φοράτε ένα ζευγάρι γυαλιά με ειδικούς φακούς, που σας εμποδίζουν να βλέπετε οτιδήποτε θετικό. Επειδή δε συνειδητοποιείτε αυτή τη διαδικασία πιστεύετε ότι τα πάντα είναι αρνητικά.

3.ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΟΛΑ 'Η ΤΙΠΟΤΑ ( ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΑΣΠΡΟ-ΜΑΥΡΟ)



Αναφέρεται στην τάση σας να αξιολογείτε τις προσωπικές σας εμπειρίες με έναν ακραίο ,άσπρο ή μαύρο, τρόπο. Για παράδειγμα ένας άριστος φοιτητής που πήρε οκτώ σε ένα μάθημα, ενώ είχε συνηθίσει να παίρνει άριστα, συμπέρανε: Τώρα είμαι μια σκέτη αποτυχία. Η σκέψη του όλα ή τίποτα αποτελεί τη βάση της τελειοθηρίας. Αυτός ο τρόπος εκτίμησης των πραγμάτων είναι εξωπραγματικός, γιατί η ζωή πολύ σπάνια είναι έτσι ή αλλιώς. Για παράδειγμα, κανείς δεν είναι απόλυτα ευφυής ή απόλυτα ηλίθιος. Αν προσπαθήσετε να διοχετεύετε τις εμπειρίες σας σε αυτό το κανάλι σκέψης, θα υποφέρετε συχνά από καταθλιπτικά συναισθήματα και θα απογοητεύεστε διαρκώς, γιατί ο τρόπος αντίληψής σας δεν θα συμβαδίζει με την πολυποίκιλη πραγματικότητα.

4.ΥΠΕΡΓΕΝΙΚΕΥΣΗ



Ένας καταθλιπτικός πωλητής κοιτώντας έξω από το παράθυρο παρατήρησε: Το χει η μοίρα μου τα πουλιά να κουτσουλάνε πάντα πάνω στο παράθυρο μου. Πρόκειται για ένα τέλειο παράδειγμα υπεργενίκευσης. Όταν ρωτήθηκε λεπτομέρειες  για την εμπειρία του αυτή, παραδέχτηκε ότι λίγες φορές είχε βρει ακαθαρσίες πουλιών στο παράθυρο του. Ένας συνεσταλμένος νεαρός επιστράτευσε όλο του το κουράγιο και ζήτησε ραντεβού από μια κοπέλα. Όταν εκείνη του αρνήθηκε, σκέφτηκε: Ποτέ δεν πρόκειται να καταφέρω να κλείσω ραντεβού. Ο πόνος εδώ πηγάζει αποκλειστικά, από την υπεργενίκευση της απόρριψης.

5. ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΟΥ ΘΕΤΙΚΟΥ



Ένα ακόμα πιο θεαματικό γνωστικό λάθος, είναι η συνεχής τάση ορισμένων  ατόμων να μετατρέπουν ουδέτερες ή ακόμα και θετικές εμπειρίες σε αρνητικές. Όχι μόνο αγνοούν θετικές εμπειρίες, αλλά και τις βλέπουν από την αντίθετη, την εφιαλτική τους πλευρά. Ένα καθημερινό παράδειγμα της στάσης αυτής, είναι ο τρόπος με τον οποίον οι περισσότεροι ανταποκρινόμαστε στα κομπλιμέντα. Όταν κάποιος θαυμάσει την εμφάνιση ή τη δουλειά σας σκέφτεστε: δεν το πιστεύει,απλά θέλει να είναι ευγενικός. Με μια αυτόματη, γρήγορη σκέψη απορρίπτετε το κομπλιμέντο του. Κάνετε ακριβώς το ίδιο όταν του λέτε : δεν είναι τίποτε ιδιαίτερο. Το ίδιο και όταν κάνετε μια καλή πράξη, μια διευκόλυνση σε κάποιον και σας ευχαριστήσει ή πει πόσο σπουδαία συμπεριφερθήκατε θα πείτε: Δεν έκανα και τίποτα ιδιαίτερο. Ή: Ο καθένας στη θέση μου το ίδιο θα έκανε. Δυσκολεύεστε να αναγνωρίσετε τα θετικά και να επαινέσετε τον εαυτό σας.

6. ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ/ ΣΜΙΚΡΥΝΣΗ




Αυτή η παγίδα αναφέρεται και ως παγίδα με τα κιάλια, είτε γιατί μεγεθύνετε δυσανάλογα τα πράγματα είτε γιατί τα σμικρύνετε. Η μεγέθυνση συνήθως συμβαίνει όταν κοιτάζετε τα λάθη, τους φόβους ή τις αδυναμίες σας και υπερτονίζετε την σημασία τους.  Θεέ μου! τι τρομερό λάθος! Πάει καταστράφηκε η φήμη μου! Βλέπετε τα λάθη που κάνετε γιγάντια και τεράστια. Η διεργασία αυτή,  ονομάζεται καταστροφοποίηση, γιατί μετατρέπετε τα συνηθισμένα αρνητικά γεγονότα σε εφιαλτικές, τερατώδεις καταστάσεις.

7. Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ



Θεωρείτε ότι ο τρόπος που αισθάνεστε αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Η λογική σας είναι νιώθω άχρηστος, άρα είμαι άχρηστος. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι παραπλανητικός, γιατί τα συναισθήματα σας αντανακλούν μόνο τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις σας. Αν αυτές είναι παραμορφωμένες -όπως συμβαίνει συνήθως- τα συναισθήματά σας δεν είναι αξιόπιστα.
-Αισθάνομαι ανεπαρκής, συνεπώς δεν πρέπει να αξίζω τίποτα
-Δεν έχω καλή διάθεση σήμερα, άρα πρέπει να μείνω ξαπλωμένος όλη μέρα
-Είμαι έξω φρενών μαζί σου, άρα θα πρέπει να μου φέρθηκες πολύ άσχημα
Η συναισθηματική λογική παίζει κάποιο ρόλο κάθε φορά που έχετε τις κακοκεφιές σας. Δεν σας περνάει καν από το μυαλό, να ελέγξετε την αξιοπιστία αυτών των αντιλήψεων.

8.ΟΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ «ΠΡΕΠΕΙ»



Εγώ ονομάζω περιπαιχτικά τις δηλώσεις του πρέπει" Το κρεββάτι του Προκρούστη", καθώς προσπαθείτε να φέρετε τις επιθυμίες και τις ικανότητες σας στα μέτρα κάποιων αόρατων κριτών/παρατηρητών. Προσπαθείτε να κινητοποιήσετε τον εαυτό σας λέγοντας πρέπει να κάνω αυτό ή οφείλω να κάνω εκείνο. Αυτές οι δηλώσεις σας κάνουν να νιώθετε πίεση και να δυσανασχετείτε, και πολλές φορές καταλήγετε να είστε απαθείς. Όταν η γιατρός καθυστέρησε για την πρώτη θεραπευτική συνεδρία μια ασθενής  σκέφτηκε: Δεν θα έπρεπε να είναι τόσο εγωίστρια και ανεύθυνη. Η σκέψη αυτή την έκανε να πληγωθεί και να δυσανασχετήσει. Οι δηλώσεις του πρέπει επιβάλλουν ένα σωρό άσκοπες πιέσεις στην καθημερινή σας ζωή.

Πρέπει να είμαι τέλεια μητέρα/σύζυγος/κόρη

Πρέπει να μην κάνω λάθη

Πρέπει να συμπεριφερθώ άψογα

Όταν η συμπεριφορά σας δεν ανταποκρίνεται στα αυθαίρετα "πρέπει" και στις προσδοκίες σας, γεμίζετε ντροπή, άγχος και ενοχές. Αν δεν αλλάξετε τα δεδομένα σας, ώστε να συμβαδίζετε με την ευέλικτη και πολύχρωμη πραγματικότητα, και κυρίως τα δεδομένα που συντονίζονται απόλυτα με τις δικές σας ανάγκες,δεξιότητες και επιθυμίες,θα νιώθετε μια συνεχή απογοήτευση και απόρριψη.

9.ΕΤΙΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΑ



Η ετικετοποίηση είναι μια διαστρεβλωμένη διεργασία σκέψης που σας κάνει να νιώθετε αδικαιολόγητα αγανακτισμένοι και ηθικά ανώτεροι. Είναι τελείως καταστροφικό να διαμορφώνετε με αυτόν τον τρόπο την εικόνα του άλλου ή του εαυτού σας:
Η τάση για ετικετοποίηση δίνει αναπόφευκτα διέξοδο στην ανάγκη σας να κατηγορήσετε τον άλλο. Η δίψα για εκδίκηση εντείνει τη σύγκρουση και το συναίσθημα  της εχθρότητας. Η προσωπική ετικετοποίηση σημαίνει δημιουργία μιας εξ ολοκλήρου αρνητικής εικόνας του εαυτού, βασισμένη στα λάθη σας. Είναι μια ακραία μορφή της υπεργενίκευσης. Μια γυναίκα που έκανε δίαιτα έφαγε ένα πιάτο παγωτό, και σκέφτηκε είμαι ένα γουρούνι! Κατέστρεψα εντελώς τη δίαιτα! 
Η σκέψη αυτή την αναστάτωσε τόσο πολύ που έφαγε όλο το μπολ. Αν οι προτάσεις σας που περιγράφουν τα λάθη σας ξεκινάνε με το «είμαι…» υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να διαπράττετε το λάθος της ετικετοποίησης. Παράδειγμα, αν πέσουν οι πωλήσεις σας στα εμπορεύματα που αγοράσατε για το μαγαζί σας, σκέφτεστε: Είμαι μια αποτυχία αντί έπεσα έξω στις προβλέψεις μου. Η προσωπική ετικετοποίηση δεν είναι μόνο αυτό-υποτιμητική, αλλά και παράλογη. Η ζωή δεν είναι δυνατόν να εξισώνεται με ένα μοναδικό πράγμα που έχετε κάνει. Η ζωή είναι μια πολύπλοκη και μεταβλητή ροή σκέψεων, συναισθημάτων και πράξεων. Μοιάζουμε περισσότερο με ποτάμι παρά με ένα άγαλμα.

10.ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ



Αυτή η γνωστική παραμόρφωση είναι η μητέρα της ενοχής. Πιστεύετε πως είστε υπεύθυνοι για κάποιο αρνητικό γεγονός, ενώ στην πραγματικότητα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Όταν μια μητέρα είδε τον έλεγχο βαθμολογίας του παιδιού της σκέφτηκε: Είμαι μια κακιά μητέρα. Αυτό αποδεικνύει πως έχω αποτύχει. Η προσωποποίηση  δημιουργεί ενοχές που σας κάνουν να παραλύετε. Συγχέετε τον βαθμό επιρροής με τον έλεγχο απέναντι στους άλλους. Ο γονιός, ο γιατρός ,ο δάσκαλος, ο προϊστάμενος, σίγουρα έχουν κάποιο βαθμό επιρροής στους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφονται. Όμως κανείς δεν περιμένει να ελέγχουν απόλυτα την συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων. Αυτά που κάνουν οι άλλοι είναι απόλυτα δική τους ευθύνη, όχι δική σας. Η πιο ευγενής και μεγαλύτερη επιρροή είναι το να αποτελείς έμπνευση για κάποιον.Ο εξαναγκασμός δεν είναι ούτε θεμιτός ούτε αποτελεσματικός.

Read More

Ο ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΜΑΣ ΣΑΜΠΟΤΕΡ

Μια μέρα, εκεί που ένας μεγάλος στοχαστής έκανε τον περίπατό του γύρω από την Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον γνωστό του, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πάρα πολύ σημαντικό που άκουσε για κάποιον από τους μαθητές του…
Ο στοχαστής τότε του είπε ότι θα ήθελε, πριν του πει εκείνος τι έχει ακούσει, να τον περάσει από την δοκιμασία της «τριπλής διηθήσεως».
-«Τριπλής διηθήσεως;» ρώτησε με απορία ο άλλος.
-«Ναι, πριν μου πεις τι άκουσες να λέγεται για τον μαθητή μου θα ήθελα να αφιερώσουμε τρία λεπτά για να φιλτράρουμε αυτό που άκουσες και θέλεις εμπιστευτικά να μου πεις.
Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας.
Είσαι λοιπόν εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια;».
-«Ε… όχι ακριβώς, απλά το άκουσα όμως και…».
-«Μάλιστα! Άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα.
Ας δοκιμάσουμε τώρα, το δεύτερο φίλτρο, αυτό της καλοσύνης.
Αυτό που πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου είναι κάτι καλό;»
-«Καλό; Όχι, το αντίθετο μάλλον…»
-«Άρα, συνέχισε ο στοχαστής, θέλεις να πεις κάτι κακό για τον μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος ότι είναι αλήθεια»!
Ο γνωστόςέσκυψε το κεφάλι από ντροπή και αμηχανία.
-«Παρ’ όλα αυτά», συνέχισε, «μπορείς ακόμα να περάσεις την δοκιμασία διότι υπάρχει και το τρίτο φίλτρο: Το φίλτρο της χρησιμότητας.
Είναι αυτό που θέλεις να μου πεις κάτι που μπορεί να μου φανεί χρήσιμο; ».
-«Όχι, δεν νομίζω…»
-«Άρα, αφού αυτό που θα μου πεις δεν είναι ούτε αληθινό, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο, τότε γιατί θα πρέπει να το ακούσω; »

Ο μύθος αυτός, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για να σας δείξω πως ο πραγματικός εχθρός που βρίσκεται πίσω από κάθε αγχώδη σκέψη, είναι μια αυτό-υπονομευτική θεώρηση του εαυτού, ριζωμένη βαθιά από την παιδική μας ηλικία. Πως ο καλύτερος συκοφάντης του εαυτού μας βρίσκεται στον καθρέφτη μας.





Η αφήγηση για τον εαυτό μας, είναι ένα συνονθύλευμα που αποτελείται από
-πράγματα που έχουμε ακούσει για μας στην παιδική ηλικία
-αρνητικές ετικέτες και λανθασμένες εκτιμήσεις
-εικασίες για το πώς μας βλέπουν οι άλλοι και
-εσφαλμένες εκτιμήσεις για την απόδοση και την αξία μας
Ένας από τους βασικούς κανόνες για υγιείς ανθρώπινες σχέσεις είναι :

«Κανένας δεν έχει δικαίωμα να κάνει τον άλλον να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του»

Το ίδιο ισχύει και για τα λόγια που λέμε για τον ίδιο μας τον εαυτό, που ωστόσο, λειτουργεί συχνά ως o προσωπικός μας σαμποτέρ: ένας αόρατος βασανιστής και λογοκριτής, ένας εσωτερικευμένος αυστηρός και βλοσυρός πατέρας, που μας κάνει να νιώθουμε ενοχικά για αυτά που είπαμε /κάναμε, να νιώθουμε ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας, και άγχος για την μελλοντική μας απόδοση στις σχέσεις, στη δουλειά μας κτλ. Τίποτα δεν είναι προκαλεί περισσότερη αναστάτωση, από τις σκέψεις που απειλούν την αυτό-εκτίμηση και την αυτό-εικόνα μας. Και οι σκέψεις αυτές, έχουν σημείο εκκίνησης και παραγωγούς πρωταρχικά εμάς τους ίδιους.
Ο τρόπος για να μειώσουμε τις σκέψεις που μας κρατούν δέσμιους στην ανασφάλεια και την χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι να τις υποβάλλουμε σε αυτό το τεστ:

ΣΚΕΨΗ
Είμαι κακός ομιλητής/οι άλλοι με θεωρούν βλάκα/θα αποτύχω να…..

ΚΡΙΤΗΡΙΟ 1-ΑΛΗΘΕΙΑ

Πως γνωρίζω ότι αυτό που λέω είναι αλήθεια; Συμβαίνει πάντα,όλες τις φορές, 100%; Αν αυτό το χαρακτηριστικό το είχε κάποιος άλλος. θα τον χαρακτήριζα το ίδιο αυστηρά;

ΚΡΙΤΗΡΙΟ 2- ΚΑΛΟΣΥΝΗ

Αυτό που λέω για τον εαυτό μου είναι κάτι καλό;

ΚΡΙΤΗΡΙΟ 3- ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Με βοηθάει το να λέω /επαναλαμβάνω αρνητικές κρίσεις για τον εαυτό μου;

Η απάντηση και στα 3 είναι: Σαφώς και όχι.Το αντίθετο θα έλεγα. Οι αρνητικές εκτιμήσεις, οι ετικέτες που βάζουμε στον εαυτό μας (π.χ "είμαι άχρηστος"), όχι απλά δεν βοηθάνε, αντίθετα μας καθηλώνουν, μας μουδιάζουν και ενισχύουν την αδράνεια μέσω του μηρυκασμού των αυτό-υποτιμητικών σκέψεων. Αν αυτές επαναλαμβάνονται συχνά, λειτουργούν ως αυτό-εκπληρούμενη προφητεία: Αν πιστεύω ότι είμαι άχρηστος ,θα αποφεύγω να επιχειρώ, να ρισκάρω,να τολμάω, θα δημιουργήσω μια κατάσταση παθητικότητας και ελάχιστης δράσης, επαληθεύοντας σιγά σιγά την αρχική μου εκτίμηση:

Δεν κάνω τίποτα, άρα είμαι άχρηστος.

Οι αυτό-υποτιμητικές σκέψεις ούτε βοηθάνε, ούτε είναι χρήσιμες, ούτε μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Μια ετικέτα "είμαι....."  μας χαρακτηρίζει ολοκληρωτικά χωρίς κανένα ελαφρυντικό. Κάτι τέτοιο δεν είναι ούτε ρεαλιστικό ούτε αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Ας δούμε ένα παράδειγμα.

Ετικέτα: "Είμαι τεμπέλης"

Κανείς δεν είναι 100% τεμπέλης. Κάποιες στιγμές στη ζωή του δραστηριοποιείται. Ωστόσο η ετικέτα "τεμπέλης" έχει αυτό το συναισθηματικό αντίκτυπο στον αποδέκτη. Του "είμαι ολοκληρωτικά και απόλυτα αυτό που λέει η ταμπέλα".

Επομένως το να χρησιμοποιώ ταμπέλες ενέχει 2 κινδύνους: Να είμαι ανακριβής και να κάνω τον άλλον ή τον εαυτό μου να νιώθει άσχημα γιαυτό που είναι, και όχι για τη συμπεριφορά που με ενόχλησε. Και καθόσον  δεν έχουμε δικαίωμα να κάνουμε κανέναν να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του, οι χαρακτηρισμοί και οι ετικέτες που στρέφονται ενάντια στον εαυτό, και όχι στο γεγονός, είναι επιζήμιοι, ανακριβείς, επιθετικοί στο Εγώ και ως τέτοιοι, πρέπει να αποφεύγονται. Αν το ζητούμενο μας φυσικά,είναι η βελτίωση και όχι η αυτό-τιμωρία που δεν έχει κανένα νόημα και καμμία χρησιμότητα.

Read More

ΖΗΛΙΑ

Τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι, όπως και όλοι ο άνθρωποι, νιώθουν ζήλια. Η ζήλια είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημα .Και επομένως  φυσιολογικό. Και αποδεκτό. Δηλαδή: Τα παιδιά δεν πρέπει να επιπλήττονται ή να τιμωρούνται επειδή ζηλεύουν.

Τα παιδιά μπορεί να ζηλεύουν αντικείμενα, συμπεριφορές( τρυφερότητα μεταξύ των γονιών ή μεταξύ γονιών και των άλλων παιδιών της οικογένειας), τα άλλα παιδιά, ή τα αδέρφια τους. Τα παιδιά θα κάνουν απίθανα πράγματα για να αποσπάσουν την προσοχή των γονιών τους όταν ζηλεύουν: Θα ρίξουν κάτω πράγματα, θα χτυπήσουν τα αδέρφια τους, θα σπάσουν αντικείμενα, θα ασχοληθούν με το πιο θορυβώδες παιχνίδι του σπιτιού, θα σκαρφαλώσουν σε επικίνδυνα σημεία και πολλά πολλά άλλα.

 Δεν θέλω να σας ταράξω, αλλά τις περισσότερες φορές τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν τί νιώθουν. Δεν γεννήθηκαν με λεξιλόγιο συναισθημάτων και με γνώσεις. Μέχρι τα παιδιά να μάθουν από τους γονείς τους τι τους συμβαίνει, και να εκφράζουν αυτό το συναίσθημα με λόγια, ώστε να μπορέσουν αυτή την συναισθηματική ενέργεια να τη διοχετεύσουν στο περιβάλλον επικοινωνώντας  την λεκτικά  και να την διαχειριστούν, το εκφράζουν είτε με επιθετικότητα σε αντικείμενα ή σε πρόσωπα, είτε κάνουν « επίθεση αγάπης» στους γονείς τους: Τους χαϊδεύουν, τους φιλούν, πέφτουν στην αγκαλιά τους, προσκολλούνται πάνω τους, προκειμένου να αποσπάσουν την προσοχή που διακαώς  επιθυμούν (αλλά δεν μπορούν να την ζητήσουν διαφορετικά, διότι δεν έχουν καταλάβει τι τους συμβαίνει).

Η στάση των γονιών

Όταν ένα παιδί παραφέρεται, χτυπά και ουρλιάζει «σα δαιμονισμένο», οι γονείς  συνήθως το μεταφράζουν εσφαλμένα ως κακομαθημένη συμπεριφορά. Στην πραγματικότητα, οι  γονείς  έχουν αποτύχει να «διαβάσουν» το συναίσθημα του παιδιού τους, να το βοηθήσουν να το εκφράσει λεκτικά και να το διοχετεύει με λειτουργικούς τρόπους. Το παιδί  θέλει να εκφράσει ένα συναίσθημα, και δεν έχει μάθει από τους γονείς του το πώς. Όταν για παράδειγμα ένα παιδί χτυπά, τραβάει, φωνάζει, κλαίει κτλ, δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει εκείνη τη στιγμή.Νιώθει ένα συναίσθημα που το κατακλύζει, το οποίο  δεν γνωρίζει και επομένως δεν μπορεί να το εκφράσει διαφορετικά. Είναι καθήκον των γονιών να εξηγήσουν στο παιδί τι του συμβαίνει όταν συμπεριφέρεται έτσι, να μάθουν στο παιδί να αναγνωρίζει το συναίσθημα,και να το διαχειρίζεται λειτουργικά.

Τι εννοούμε λειτουργικά; Το εξηγούμε στα παιδιά με παράδειγμα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό εάν  ζηλέψω τα καινούργια παπούτσια της φίλης μου. Δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό όμως να πέσω πάνω της και να την χτυπήσω ή να της τα βγάλω με το ζόρι για να της τα πάρω. Χρησιμοποιούμε παραδείγματα, με χιούμορ ει δυνατόν, ώστε να απενοχοποιηθεί το παιδί, να εκτονωθεί η συσσωρευμένη αρνητική ενέργεια, και το παράδειγμα να έχει ισχυρό αντίκτυπο στο μυαλό του παιδιού. Πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει με το συνήθη διδακτισμό και την ηθικολογία, η οποία κάνει το παιδί να νιώθει κακό και μη φυσιολογικό.

Όταν το παιδί καταφέρει και εκφράσει το στρές που του προκαλεί η ζήλια λεκτικά, θα είναι πιο εύκολο να μπορέσει να ζητήσει και κείνο αυτό που θέλει ή να βάλει στο τραπέζι το αίτημα του για περισσότερο χρόνο με τους γονείς του, και οι γονείς θα μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα σε ένα λεκτικό αίτημα παρά σε μια κρίση νεύρων.

Η συνέπεια του να μάθει το παιδί να εκφράζει την ζήλια του με αποδεκτούς τρόπους, ισοδυναμεί με την  αποδοχή και του ίδιου του του εαυτού. Η  αίσθηση της επάρκειας και της θετικής αυτοεκτίμησης είναι τα απαραίτητα θεμέλια για μια ψυχικά υγιή ζωή. 

Read More