Αναρτήσεις
Διαπερνώντας το αδιάφανο κατώφλι της οικογένειας, αντικρίζουμε έναν ανεπιθύμητο και μουσαφίρη: την ενδο-οικογενειακή ψυχολογική βία. Τι σημαίνει,τι επιπτώσεις έχει,και ποιες συμπεριφορές συνιστούν την αθέατη ψυχική βία; Ποια η σχέση ανάμεσα στην χαμηλή αυτοεκτίμηση και την ψυχική κακοποίηση στα πρώτα παιδικά χρόνια; Ας αποπειραθούμε -σε ένα πρώτο, επιγραμματικό επίπεδο-να την ψηλαφίσουμε εννοιολογικά, και κατόπιν να ξεδιαλύνουμε την ασαφή εικόνα που υπάρχει και να δώσουμε ορισμένες απαντήσεις σχετικά με το ρόλο και την συνεισφορά των γονιών στο φαινόμενο αυτό.
Όλοι μας, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, έχουμε ακούσει, διαβάσει και μυηθεί στην σύγχρονη κουλτούρα της καταδίκης της σωματικής τιμωρίας στα παιδιά, της μη-βίαιας διαπαιδαγώγησης.
Είναι αποθαρρυντικά λίγοι ωστόσο, αυτοί που γνωρίζουν :
-ότι υπάρχει ψυχολογική βία ,και ασκείται συχνά από τους γονείς στα παιδιά
-Ποιες συμπεριφορές συνιστούν ψυχική βία
-Ότι σωματική και ψυχολογική βία έχουν εξίσου σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις στην ψυχοσωματική υγεία του παιδιού και του κατοπινού ενηλίκου
Διαβάζω από την ιστοσελίδα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης:
« Η ψυχολογική βία είναι ένα είδος βίας που έχει εξίσου σοβαρές επιπτώσεις με την σωματική και σεξουαλική κακοποίηση».
Τι είναι ψυχολογική βία όμως; Μια πρωτόγνωρη έννοια για την ελληνική οικογένεια, τον πρωταγωνιστή του φαινομένου αυτού.
ΟΡΙΣΜΟΙ
Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία για την Κακοποίηση του Παιδιού, ορίζει την ψυχολογική κακομεταχείριση ως "ένα επαναλαμβανόμενο τρόπο συμπεριφοράς του φροντιστή του παιδιού, ή ένα σοβαρό γεγονός που μεταδίδει στο παιδί ότι είναι άχρηστο, ελαττωματικό, μη αγαπητό, ότι βρίσκεται σε κίνδυνο ή ότι η μοναδική του αξία βρίσκεται στο να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων". Η ψυχολογική κακομεταχείριση επίσης, περιλαμβάνει την περιφρόνηση, τρομοκράτηση, εκμετάλλευση και την απόρριψη του παιδιού. (Kairys et al., 2002)
"Ψυχολογική επιθετικότητα είναι η επικοινωνία με σκοπό να προκαλέσει στο παιδί ψυχολογικό πόνο. Μπορεί να είναι ενεργητική ή παθητική, λεκτική ή μη λεκτική".(2)
" Η ψυχολογική κακοποίηση ενός παιδιού µπορεί να περιλαµβάνει πράξεις και συµπεριφορές οι οποίες εµπεριέχουν απόρριψη, εκφοβισµό, αποµόνωση, εκµετάλλευση, υποτίµηση, συναισθηµατική απροσφορότητα όπως και κοινωνικά αποκλίνουσες πράξεις."(1)
Ενώ η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να διαπράττεται ΚΑΙ από ανθρώπους έξω από το σύστημα της οικογένειας, όπως δασκάλους ή τους συμμαθητές, τα στοιχεία δείχνουν ότι, όταν η κακοποίηση ασκείται από ένα πρωταρχικό φροντιστή στην πρώιμη παιδική ηλικία, ή χρόνια σε όλη την παιδική ηλικία και την εφηβεία, είναι πιο επιβλαβής για το παιδί και τη συνολική του ανάπτυξη (D'Andrea et al., 2012) με αποτέλεσμα να πληγώνεται το παιδί,να διαταράσσεται η συναισθηματική του ασφάλεια και να παρεμποδίζεται η φυσιολογική ανάπτυξη λειτουργιών όπως η συναισθηματική αυτό-ρύθμιση, αποδοχή, αυτοεκτίμηση, αυτονομία και επάρκεια(3).
Ποιές γονικές συμπεριφορές συνιστούν ψυχολογική κακομεταχείριση και παραμέληση, και αποτελούν ισχυρό παράγοντα δημιουργία χαμηλής αυτοεκτίμησης στο παιδί;
-Το ντρόπιασμα: (θα έπρεπε να ντρέπεσαι/τα καλά κορίτσια δεν κάνουν έτσι/τα αγόρια δεν κλαίνε/δεν ντρέπεσαι που φοβάσαι ολόκληρος άντρας/ που ζηλεύεις /που κάνεις σαν αγοροκόριτσο/συμπεριφέρεσαι σα γυναικούλα κτλ)
- Φωνές:Ταπεινώνουν, εξευτελίζουν, δεν διδάσκουν σεβασμό.
-Συνεχείς/αυστηρές τιμωρίες
-Η ετικετοποίηση :τεμπέλης, αχάριστος, ακοινώνητος, βλάκας,κτλ.
- Το να είναι το παιδί απομονωμένο από την ομάδα, τους συνομηλίκους, και να κατηγορείται για αυτό (είσαι ακοινώνητος, κανείς δε σε θέλει, όλοι σε αποφεύγουν, κτλ)
- Η απαίτηση από τους γονείς από τα παιδιά να είναι «τέλεια»
-Η σύγκριση του παιδιού με άλλα: Ένας ατελείωτος αγώνας δρόμου για αποδοχή, χωρίς γραμμή τερματισμού.
- Ψυχολογικός εκβιασμός; αν δεν κάνεις αυτό, τότε δεν αγαπάω /δεν είσαι καλό παιδί.
-.Οι γονείς να ειρωνεύονται τις γνώμες και τις απόψεις των παιδιών, να υποτιμούν/ειρωνεύονται τις αποφάσεις τους.
-Η περιφρόνηση χωρίς λόγια, το να κοιτάζουμε το παιδί υποτιμητικά με απογοητευμένο ύφος, να μην του απευθύνουμε το λόγο, να μην το υπολογίζουμε.
Η ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Όταν το παιδί υφίσταται ψυχολογική κακομεταχείριση μέσα στην ίδια του την οικογένεια, οι αντιλήψεις που θα διαμορφώσει για τον εαυτό του θα είναι κυρίως αρνητικές και οι προσδοκίες του χαμηλές. Ένα παιδί που νιώθει ότι δεν αξίζει, ότι απογοητεύει τους γονείς του συχνά, που τιμωρείται και επιπλήττεται διαρκώς, βάζει υποψηφιότητα για θυματοποιήση και στοχοποίηση από τους συνομιλήκους του, καθώς θεωρεί ότι αυτά που νιώθει για τον εαυτό του είναι εκείνα για τα οποία επικρίνεται και χλευάζεται από τους συμμαθητές του, και επομένως,σε κάποιο βαθμό, τα αξίζει.
Για να μη φτάσουμε στο θλιβερό σημείο να χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τη στοχοποίηση του παιδιού μας από το εξω-οικογενειακό περιβάλλον, ας βελτιώσουμε τον τρόπο που επικοινωνούμε με το παιδί, λειτουργώντας με σεβασμό στην προσωπικότητα και τις επιλογές του.
-1. (Ο∆ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙ∆ΙΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ε. ΑΓΑΘΩΝΟΣ-ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙ∆ΙΟΥ ΑΘΗΝΑ 1998)
2.MURRAY A. STRAUS AND CAROLYN J. FIELD* l University of New Hampshire Psychological Aggression by American Parents: National Data on Prevalence, Chronicity, and Severity
3.(English & the LONGSCAN Investigators, 1997; Wolfe & McIsaac, 2011).
-http://pediatrics.aappublications.org/content/139/1/e20161595
-http://www.apa.org/news/press/releases/2014/10/psychological-abuse.aspx
